Çocuklar ve Oyunlar

Araştırmaların yüzde sekseninde saldırganlığa dair ölçüm ve değerlendirmeler kağıt üzerinde, yalnızca belli kutucuklara belli işaretler konularak yapılırken, çok az araştırma bu “tahmini” saldırgan davranışların gerçek hayatta da oluştuğunu, oluşuyorsa da bunun gerçekten ne kadarının bilgisayar oyunlarla doğrudan ilişkili olduğunu kanıtlar göstererek çözebilmiş değil. 1999 yılında Columbine Lisesi’ni basan 2 öğrencinin yarattığı dehşet ve daha sonra onlarca kişinin ölümüyle sonuçlanan Virginia Tech okulundaki vahşet olaylarında bu gençlerin televizyon ve video oyunlarıyla zehirlenmiş olmaları, akla gelen ilk sebepler arasındaydı. Columbine Lisesi’nde dehşet saçan Dylan Harris ve Eric Klebold’un bilgisayar oyunu tutkunu oldukları biliniyordu; dolayısıyla Virginia Tech olayının ardındaki gerçekler için de hemen aynı saptamada bulunanlar oldu. Oysa bu kez olayın faillerinin video veya bilgisayar oyunlarına hiç de düşkün olmadığı oda arkadaşlarınca açıkça söylenmişti.

Acaba video ve bilgisayar oyunları arasındaki ilişkiye dair ortaya atılan varsayımlar ne derece anlamlı? Araştırmaları gözden geçirdiğimizde, video oyunu oynamanın çocuklar ve yetişkinlerde ciddi sorunlara ya da normal, hatta faydalı etkilere yol açma potansiyeli üzerinde ilginç saptamaların mevcut olduğunu görüyoruz.

Kimi araştırmalar ise video oyunlarının alışkanlık yaratıcı ya da tehlikeli olup olmadığını düşünerek kaygılanan ebeveynlere hitap ediyor. Bunların bazılarında, ebeveynlerin potansiyel riskleri nasıl azaltacağı, video oyunları oynayarak elde edilecek potansiyel faydaları en yüksek düzeye nasıl getirebileceğine dair öneriler de var.

Uzman ya da değil, herkesin aynı şekilde korktuğu, ‘şiddet içeren video oyunları çocukları gerçek hayatta da şiddet yanlısı bireyler yapıyor’ iddiası aslında verilerle desteklenen bir iddia bile değil. ABD gizli Servisinin ve FBI’ın okullardaki silahlı eylemler üzerinde yaptığı analizler şiddet içeren oyunlar ile gerçek hayattaki saldırılar arasında bir ilişkiyi desteklemiyor. Acaba sataşmak vs gibi daha ayrıntılı tavırlara veya oyuncuların şiddeti algılama biçimine araştırmalar ne diyor?

Özellikle geçtiğimiz yıl yayımlanan yüzlerce makalede şiddet içeren video oyunlarının saldırgan duygular, tavırlar ve algılama biçimlerine yol açtığı üzerinde duruluyordu.

Oysa bu araştırmalar uzmanların sınırsız bir güvenle kullanabilecekleri veriler sunmuyor. En çok referans verilen araştırmalar, sadece tek bir video oyunu ile kısa bir süre oyun oynatılan öğrenciler üzerindeki laboratuvar deneylerinden yola çıkıyor. Korelasyon amaçlı araştırmalar ise çoğunluğu temsil edemeyecek kadar küçük örnek gruplarıyla ve oyunun içeriğini değil süreleri ölçerek yürütülüyor. Kullanılan terminoloji ise oldukça sorunlu: bazı araştırmacılar “agresyon” ve “şiddeti” aynı anlamda kullanıyorlar. Birincisi mutlaka ikincisini izler varsayımıyla hareket ediliyor. 1980 ve 1990’larda yapılan araştırmalar geçerliliğini yitiriyor. Son araştırmalardaki içerikler ise şiddet içeren oyunlar ile çocuklar arasındaki ilişkiye çok az değiniyor.

Genel olarak bu son araştırmalar 8 ila 10 yaş arasındaki erkek çocukların video oyunlarını en çok oynayan grup olduğunu ortaya koyuyor (%73). Araştırma yapılan 1254 çocuktan sadece % 6’sının altı aydır video oyunları oynamadığı gözlemlenmiş. Erkek çocuklar tipik olarak haftada 6-7 kez oynarken, kızlar haftada 1 kez video oyunu oynuyor. 12-14 yaş arasındaki kızların %29’unun, erkek çocuklarınsa %68’inin, aslında 17 yaşından büyükler için tasarlanmış video oyunları oynadığı da bir başka saptama.

Çocuklara ve ergenlere video oyunlarını oynama nedenleri sorulduğunda yarısından çoğunun cevabı, “Yeni şeyler öğrenmeyi seviyorum” ve “Kendi dünyamı yaratmak istiyorum,” olarak karşımıza çıkıyor. Erkek çocukların çoğu, kızların da yarısına yakını “dinlenmek ve gevşemek için” cevabını veriyor. Yine yarısına yakını, “öfkemi boşaltmak için ya da “öfkeyle başa çıkabilmek için” gibi cevaplar veriyor.

Duyguları kontrol etmek için video oyunları oynayan ergenler genelde şuna inanıyorlar: “Okulda günüm kötü geçmişse, eve gelince video oyunu oynuyorum; bütün sinirim geçiyor.”

Çocukların şiddet içerikli elektronik oyunları oynamalarının bir nedeni hiç şaşırtıcı olmayan, normal gelişimleriyle ilgili nedenler: isyan, yasağa karşı duyulan merak ve kontrollü ortamda kabul edilebilir davranışların sınırlarını zorlamak.” Oğlan çocuklarından bir kısmı, “Neyse ki bunlar gerçekten başına gelmeyecek, bunu bilerek oynamak güzel,” derken, bir kısmı da, “Gerçekten oralara gitmeden bu deneyimleri yaşamayı istiyor insan,” diyor.

Araştırmalarda şiddet içerikli video oyunu oynayan ve saldırgan davranışlarda bulunan ergenler de saptanmış. Bu ergenlerin saldırganlık örnekleri sıklıkla karşı cinsle, yani kızlarla ilgili sorunlarından kaynaklanıyor. Bu nedenle saldırgan davranışların video oyunlarıyla doğrudan ilişkisi olduğunu söylemek zor. Zaten bu konudaki pek çok araştırmada bireyin saldırganlığına dair karşılıklı ilişki ve nedensel bulgular, üzerinde durulmayan bir göstergeler olarak bırakılmış.

Altgruplardaki çocuklar, yani zihinsel hastalığı ya da öğrenme güçlüğü olan çocuklar ile video oyunları arasındaki ilişkiyi inceleyen çok az araştırma var. Yine de araştırmalar genellikle, dikkat bozukluğu olan/hiperaktivite semptomları gösteren çocukların öfke duygularıyla başetmek için daha çok video oyunu oynadığını gösteriyor.

Video oyunları depresyon gibi hastalıklarda yardımcı olabilir mi? Araştırmalarda kendini bir nedenle üzgün, umutsuz, değersiz hisseden çocuklara video oyunu oynama sebepleri sorulduğunda cevapları şu: “Sorunlarımı unutmak için”. Bu çocuklar video oyunlarını diğerlerinden daha uzun süreyle oynuyor değil ama genellikle yalnız oynamayı tercih ediyorlar. Depresif çocukların video oyunu oynayarak olumsuz duygularıyla başetmesinde sorun olup olmadığını ise maalesef bilemiyoruz. Oyunun geçici ya da süreli bir olumlu etkisi olduğu ortada, ancak satlerce tek başına oyun oynamanın okul zamanı bazı şeyleri olumsuz etkileyebileceği de açık. Çocukların elektronik oyunları nerede, ne zaman, neden ve nasıl kullandığını sorarak konuya ışık getirebileceğimize inanmak daha doğru görünüyor.

Kaynak: www.psychiatrictimes.com

About The Author